Bij de advisering rondom aardgasvrije woningen zou het handig zijn als we kunnen beschikken over een database op basis waarvan een adviseur snel tot een globaal advies kan komen. Na het invoeren van een aantal gegevens zou dan op locatie al een eerste beeld kunnen ontstaan van de benodigde investering en maatregelen.
Rianne Raat, student Werktuigbouwkunde aan Hogeschool Saxion te Enschede, deed onderzoek naar aardgasvrije concepten en stelde een database op.
Rianne: “Tijdens mijn afstuderen bij DWA heb ik onderzoek gedaan naar aardgasvrije concepten voor bestaande woningbouw. Hierbij heb ik een database opgesteld met verschillende maatregelen. Zowel isolerende maatregelen als warmteopwekkers, tapwater- en ventilatiesystemen. De besparing, terugverdientijd en effect op de Energie Index van deze maatregelen zijn inzichtelijk gemaakt. Door deze database kan snel een eerste advies voor een woningrenovatie worden gegeven waarin kosten, besparing en terugverdientijd duidelijk zijn.”
Lees hieronder de samenvatting van haar onderzoek.
Het doel van Nederland is om in 2050 alle woningen van het aardgas af te hebben. DWA is druk bezig met het adviseren van woningcorporaties en gemeenten hoe dit het beste kan worden aangepakt. Ondanks dat de werkwijze vergelijkbaar is per woningtype ontbreekt een helder overzicht van de verschillende maatregelen en hun effect. In dit onderzoek is een database opgesteld van de verschillende maatregelen die kunnen worden doorgevoerd in een woning en wat het effect van deze maatregelen is.
Hiervoor is eerst een woningtype uitgekozen waarop de database gebaseerd wordt. De rijwoning is het meest voorkomende woningtype, 41% van alle woningen in Nederland is een rijwoning. Gekozen is om het bouwjaar 1965 t/m 1974 volledig door te rekenen.
Dit is gedaan met behulp van verschillende softwarepakketten: Uniec2.2, Vabi en een Excelsheet die is opgesteld in een vorig afstudeeronderzoek. Het voordeel van Uniec2.2 is de grote keuze aan installaties. Het nadeel is dat niets kan worden aangepast aan het gedrag van de gebruiker, ook is het precieze aantal bewoners waar Uniec2.2 mee rekent onbekend. In Vabi kunnen deze juist wel worden ingevoerd. Het nadeel van Vabi is dat het moeilijk is om installaties met specifieke rendementen toe te voegen. Dit moet worden gedaan op basis van de kwaliteitsverklaring die eerst moet worden opgezocht. Voordat de Excelsheet te gebruiken is, moest deze worden gecontroleerd. Hieruit bleek dat veel gegevens die belangrijk zijn voor het doorrekenen van de woning op basis van een gepersonaliseerde invoer niet correct werden meegenomen. Er zijn verschillende warmteopwekkers, warmtapwatersystemen en ventilatiesystemen toegevoegd die tegenwoordig veel gebruikt worden bij woningrenovaties.
Doorgerekende maatregelen
De maatregelen die zijn doorgerekend zijn vloer-, dak- en gevelisolatie in verschillende Rc-waardes. De Rc [m2K/W] zegt iets over de warmteweerstand van een materiaal. Hoe hoger de Rc, hoe groter de warmteweerstand en minder warmte erdoor kan weglekken. Ook beglazing met verschillende U-waardes zijn doorgerekend. De U-waarde [W/m2K] is de inverse van de Rc-waarde. Hoe lager de U-waarde, hoe minder warmte kan weglekken. Naast isolerende maatregelen zijn warmteopwekkers doorgerekend zoals lucht/waterwarmtepompen, bodemwarmtepompen, stralingspanelen en stadsverwarming. Voor warmtapwater is de elektroboiler, zonneboiler, warmtepomp en stadsverwarming opgenomen. Ook de traditionele HR107-combiketel is hierin (als referentie) opgenomen. Ook zijn verschillende ventilatiesystemen meegenomen in het onderzoek.
Voor het toepassen van een lucht/waterwarmtepomp is onderzocht wat het effect is van verschillende afgiftevermogens met variërende buitentemperaturen en afgiftetemperaturen. Het doel hiervan was onderzoeken tot wanneer er moet worden geïnvesteerd in extra isolatie en wanneer er beter kan worden gekozen voor een hoger vermogen warmtepomp. Dit is uitgezocht voor een rijwoning uit 1965 t/m 1974 met gemiddelde en met goede isolatie. Op basis van de resultaten is geconcludeerd dat woningen waarvan de gevel is voorzien van spouwmuurisolatie (Rc 1,5), vloerisolatie (Rc 3,5), dakisolatie (Rc 6) en HR++ glas (U 1,8) een warmtevraag van 7kW hebben. Dit is laag genoeg voor een lucht/water warmtepomp. Het verschil in aanschafprijs tussen een 5kW en 7kW lucht/water warmtepomp is beperkt en de toename in elektriciteitskosten weegt niet op tegen de meer-investering die gedaan moet worden om een warmtepomp van 4 of 5kW toe te kunnen passen (bij een bodemwarmtepomp ligt dit wat genuanceerder, omdat naast de meerkosten voor de warmtepomp er ook een grotere bodemlus geplaatst moet worden). Voorwaarde is wel dat het afgiftesysteem is aangepast op het temperatuurniveau dat de warmtepomp kan leveren.
Impact voor bewoners
De Excelsheet is een mooie tool om het gas- en elektraverbruik te berekenen, maar een Energie Index (EI) of energielabel kan er niet mee berekend worden. Om het effect van maatregelen op de EI en het energielabel te beoordelen zijn de maatregelen in gevoerd in zowel Vabi als Uniec2.2. Hiermee is een database opgesteld welke is ontwikkeld in Excel. Daarbij is uitgegaan van een zuinig stookgedrag. Het effect van de maatregelen is berekend. Hierbij gaat het om de bepaling van de besparing en terugverdientijden op basis van de benodigde investering. Ook wordt de mate van impact tijdens de renovatie op de bewoner benoemd. Vloerverwarming aanleggen heeft bijvoorbeeld veel impact op de bewoner omdat de volledige vloerbedekking moet worden verwijderd. Na-isolatie van de gevel heeft weinig impact op de bewoner omdat hierbij geen mensen in de woning aan het werk gaan.
In een vervolgonderzoek kan de Excelsheet verder worden geoptimaliseerd/uitgebreid waarbij het mogelijk wordt om uit een aantal product-specifieke maatregel(pakket)en te kiezen. Daarnaast kan de database worden opgesteld voor woningen uit verschillende bouwjaren en in meer of mindere mate (on)zuinig stookgedrag. Ook andere woningtypes worden meegenomen zoals hoekwoningen, vrijstaande woningen en twee-onder-een-kap woningen. De onderliggende Excelsheet waarmee de berekeningen worden gemaakt waarmee de database wordt gevuld, is hier al op voorbereid.
