Gebouwen leren van elkaar, wij ook!

Soms lees je iets waarvan je denkt: help, ik heb de boot hier toch echt gemist. Soms lees je iets waarvan je denkt: hé, dat lijkt over de toekomst te gaan, maar het beschrijft eigenlijk wat ik nu achter mijn bureau aan het doen ben. Zo’n ervaring had ik recent met een blog van het Blikvangersinitiatief. Het Blikvangersinitiatief gaat vooral over 2025, maar het kan al over nú gaan. Dat komt dat goed uit, Blikvangers wil graag een dialoog aangaan. Mijn feest van herkenning ging onder andere over ‘evidence based design’. Als bijdrage aan de dialoog deel ik hier mijn ervaring van nú.

Evidence based design

‘Evidence based design’ wat is de gedachte erachter? Het gaat als volgt: je ontwerpt gebouwen op basis van de ervaringen uit andere gebouwen, je laat het ene gebouw als het ware leren van het andere gebouw. Met behulp van data kijk je naar wat goed heeft gewerkt bij andere gebouwen en wat niet. Op basis daarvan ga je een nieuw gebouw ontwerpen. Dat lijkt heel voor de hand liggend, maar dat is het eigenlijk helemaal niet. In ons vakgebied wordt nog altijd ontworpen op basis van in beton gegoten normen en conventionele programma’s van eisen. Toegegeven, dat is ook een vorm van evidence – in normcommissies is bepaald wat gemiddeld genomen goed voor ons is – maar het moet toch beter kunnen dan het Nederlands gemiddelde? De vragen zijn dan vervolgens: hoe doe je dat en wat bereik je daarmee?

Superalgoritme?

Hoe doe je dat dan, dat laten leren van het ene gebouw door een ander gebouw? Zo eenvoudig is dat niet natuurlijk. Elk gebouw is uniek, zeker als je het over bijvoorbeeld utiliteitsbouw hebt. Je wil toch niet dat jouw enige ‘land mark’ lijkt op die andere ‘land mark’. Een gebouw is geen Tesla waarvan er bijvoorbeeld jaarlijks zo’n 100.000 kopieën van de band rollen. Die 100.000 data-spuwende objecten kun je natuurlijk wel van elkaar laten leren. Maar een gebouw? Elk gebouw is zijn eigen prototype, je kunt het niet even op een fysieke testbank zetten. Heb je daar al een soort superalgoritme voor? Nee, zover is het nog niet. Maar wat ik nú doe, is het volgende: het toepassen van data-gedreven simulaties.

Data-gedreven simulaties

In data-gedreven simulaties wordt allereerst recht gedaan aan het unieke karakter van een nieuw of te renoveren pand: de 3D-geometrie en de plattegrond worden ingevoerd in een simulatiepakket waarmee mijn collega’s en ik een heel pand doorrekenen. De crux van data-gedreven simulaties zit vervolgens in data over het gebouwgebruik én het gebruik van de gebouwinstallatie. De betrouwbaarheid van de input van simulatiemodellen bepaalt in hoge mate de kwaliteit van de output. Rubbish in is rubbish out. Juist daar leren wij van andere gebouwen: hoeveel mensen lopen er gelijktijdig rond, hoe vaak staat het licht aan, wat zijn gebruikelijke instellingen van de thermostaat? Dat is belangrijke input voor simulatiemodellen. Door vergelijking met metingen weet je vervolgens hoe nauwkeurig simulaties in de praktijk uitpakken.

Garanties geven

Inmiddels hebben we binnen DWA zoveel ervaring opgedaan met data-gedreven simulaties dat we ook garanties kunnen afgeven, onder andere op het energiegebruik van panden. Dat geeft dan ook antwoord op de vraag waarom wij dit allemaal doen. Garantie op het energiegebruik brengt ook andere verdienmodellen in beeld. All-inclusive huurcontracten bijvoorbeeld waarbij de energierekening wordt weggehaald bij de huurder. Voor bijbehorende business cases is het vervolgens van belang een beslissing te nemen op basis van het werkelijk verbruik. Je wilt niet meer terechtkomen in discussies over ‘A-energielabel-maar-toch-hoog-verbruik’. Alleen het werkelijke verbruik telt.

Oproep: meer praktijkvoorbeelden

‘Evidence based’ werkt! En niet alleen in 2025, maar ook nu al. Maar ik ben vast niet de enige. Ik ben benieuwd naar praktijkvoorbeelden van anderen, hoe meer evidence hoe beter! Het is ook toepasbaar op andere aspecten, waaronder het dimensioneren van installaties en het monitoren van gebouwprestaties. Bij dat laatste maken wij ook gebruik van algoritmes om de prestaties te bewaken. Meer weten? Binnenkort volgen er nieuwe blogs.