Smart building: slimme technologie maakt gebouwen comfortabel, energiezuinig en duurzaam

Smart building in het kort:

• Een smart building deelt realtime gegevens met gebouwbeheerders, vastgoedeigenaren, facility managers en eindgebruikers.
• Het geeft inzicht in de mogelijkheden tot kostenbesparing, verduurzaming en verhoging van comfort.
• Smart building vereenvoudigt het behalen van duurzaamheidsdoelen.
• Een digitaal gebouwmodel laat zien hoe een gebouw duurzamer kan presteren.
• De monitoringstool Bright Building toont de mogelijke verbeteringen van gebouwinstallaties.

Smart building betekent gebouwen technologisch op de gebruiker afstemmen

Een smart building is een gebouw waarin de gebruiker centraal staat dankzij slimme technologie. De term is ontstaan tijdens de digitalisering in de bouw. Eerst ontstond de behoefte om systemen in het gebouw te koppelen aan hardware, zoals sensoren, en software. De volgende stap was verbinding van systemen vanuit het gebouw met het internet. Aan de hand van realtime gegevens over de energieprestaties kunnen bijvoorbeeld verwarming, koeling en verlichting worden bijgesteld. Sensoren geven aan hoeveel mensen zich in het gebouw bevinden en waar, wat optimalisatie van ruimtegebruik mogelijk maakt. Realtime inzicht in gebruik van het gebouw maakt ook betere beheersing van exploitatiekosten mogelijk, zoals voor schoonmaak en onderhoud van installaties.

Smart buildings passen zichzelf aan

In een optimale situatie reageren de systemen in een smart building automatisch op de actuele omstandigheden. ​​Indien mogelijk gekoppeld aan een digitale overeenkomst ofwel smart contract die zo nodig geautomatiseerd serviceverleners inschakelen. Zo biedt een slim gebouw op elk moment maximaal comfort en functionaliteit en kan het rekening houden met duurzaamheidsdoelstellingen.

Smart building helpt bedrijven om te voldoen aan duurzaamheidseisen

Naast de praktische voordelen voor gebruikers helpt smart building bedrijven ook om aan verplichtingen te voldoen die voortkomen uit de warmtetransitie. In het Bouwbesluit is bepaald dat gebouwen vanaf 2023 energiezuiniger moeten zijn. En vanaf 2024 moeten bedrijven binnen de EU verplicht rapporteren over hun ESG- en andere duurzaamheidsprestaties. Smart building vereenvoudigt de monitoring van het energieverbruik en afstemming daarvan op het gebruik van bedrijfsruimten. De verzamelde data kan worden gebruikt voor rapportage. Dat levert gegevens op die onder meer kunnen worden gebruikt om te sturen op het benodigde beheer en onderhoud van installaties in gebouwen.

Smart building wordt steeds meer de standaard

Er is veel aandacht voor smart building vanuit gebruikers en eigenaren van gebouwen, en binnen (inter)nationale regelgeving. Er is een EU-tool ontwikkeld waarmee de ‘potentiële slimheid’ van een gebouw kan worden gemeten. Deze Smart Readiness Indicator (SRI) brengt in kaart in hoeverre gebouwen gereed zijn voor slimme toepassingen.

Certificaten voor smart buildings

Zoals er methodes zijn als BREEAM, LEED en WELL om de duurzaamheid van vastgoed te meten, zijn er ook al systematieken voor het certificeren van smart buildings. Enkele voorbeelden daarvan vindt u bij Smart Building Collective, SmartScore certification en Wired Score. De verwachting is dat dergelijke certificaten onder andere een rol gaan spelen in de verkoopwaarde van gebouwen.

Smart building levert op verschillende terreinen winst op

De gebruiker, de beheerder en het milieu hebben baat bij een smart building:

• De gebruiker werkt comfortabeler dankzij onder andere klimaatbeheersing op maat
• De beheerder bespaart kosten door inzicht in bijvoorbeeld energiegebruik en bezetting van werkruimten (denk aan verlichting en schoonmaak)
• Smart building verhoogt de marktwaarde van gebouwen
• Een slim gebouw gaat efficiënter om met energie en is duurzamer
• Onderhoud kan met behulp van data preventief worden ingepland.

Smart building maakt modern werken mogelijk

De afgelopen jaren zijn we hybride gaan werken. Minder mensen gaan elke dag naar dezelfde locatie en werkplek, omdat we ook op afstand, zoals thuis, kunnen werken. Een smart building komt gebruikers in die situatie goed van pas. Afhankelijk van de technologie waarmee een gebouw is uitgerust, kan iemand bijvoorbeeld via workplace managementsoftware op afstand zien of een werkplek beschikbaar is, zien wie er aanwezig is, faciliteiten reserveren en meer. Onnodig reizen naar kantoor wordt hiermee voorkomen.

Smart building toepassen in nieuwbouw en bestaande bouw

Wilt u aan de slag met smart building? Formuleer dan eerst een ambitie. Die kan verschillen per gebouwfunctie. ​​Bijvoorbeeld: een universiteit wil uitmuntend onderwijs bieden en studenten en docenten daarvoor in een optimaal binnenklimaat laten werken. Eisen en wensen aan gebouwinstallaties worden afgestemd op de ambitie.

In nieuwbouw: verwerk de ambitie in het ontwerp van het gebouw. Door passende installaties te plaatsen en die te koppelen aan sensoren en relevante software kan monitoring en bijsturing plaatsvinden. Zo kan de ambitie worden waargemaakt.

In bestaande bouw: inventariseer of de aanwezige installaties de gestelde ambitie waar kunnen maken. Plaats zo nodig nieuwe installaties die gekoppeld kunnen worden aan sensoren en relevante software.

Een digitaal gebouwmodel toont kansen op verduurzaming

​​​​​Een building Informationmodel (BIM) of digitaal gebouwmodel zoals een digital twin (digitale kopie van het gebouw) tonen hoe een gebouw presteert en wat er nodig is voor verduurzaming. Voor het ontwerp van deze modellen is informatie over bijvoorbeeld afmetingen, aanwezige materialen en installaties belangrijk. Simulaties in een digitaal gebouwmodel geven aan welke verbeteringen mogelijk zijn voor zowel gebruikers als beheerders.

Bright Building helpt gebouwinstallaties te verbeteren

DWA heeft veel ervaring met het duurzamer en functioneler maken van gebouwen. Daarvoor wordt onder andere de monitoringstool Bright Building gebruikt. Dit hulpmiddel geeft door slim gebruik van data inzicht in de prestaties van gebouwinstallaties. Ook de mogelijke verbeteringen voor installaties zijn erin zichtbaar. Hiermee biedt Bright Building onder meer de mogelijkheid tot:

• Verlagen van het energiegebruik
• Verlagen van de onderhoudskosten
• Verhogen van het comfort voor gebruikers
• Optimale werking van installaties, zelfs bij veranderend gebruik van het pand
• Slimmer aansturen van installaties

Paris proof energiegebruik

Onderdeel van een monitoringstool als Bright Building is het Paris Proof dashboard. Deze tool geeft inzicht in het werkelijke energiegebruik van gebouwen. Zo wordt duidelijk welke stappen nodig zijn om energie te besparen en te voldoen aan de klimaatdoelstellingen.

Voorbeelden van smart buildings

Een paar jaar geleden is een van de DWA-kantoren verhuisd naar een bestaand kantoorpand uit de jaren tachtig in Gouda. Duurzaamheid en smart building waren het uitgangspunt bij de renovatie van het gebouw. Zo bevat het een smart sensor-netwerk dat per ruimte de temperatuur, ventilatie, verlichting en zonwering monitort. Medewerkers kunnen via een app onder meer het klimaat, verlichting en de zonwering van hun werkplek bijstellen. Het gebruik van deze technologie werkt energiebesparend en zorgt voor meer comfort bij de gebruiker.

Duurzame proeftuin voor smart building

Het kantoor van DWA is een ‘living lab’ voor andere projecten. Onze activiteiten zijn altijd gericht op duurzamer gebruik. We zullen geen technologie adviseren die zelden of nooit wordt gebruikt. Het succes van een smart building zit ook niet in de aanwezigheid van alle mogelijke technologie, maar in de daadwerkelijke gebruik en monitoring van data.

Andere smart building-projecten waarbij DWA is betrokken:

• De herontwikkeling van EDGE Amsterdam West
• Het verslimmen van 80 gebouwen van Universiteit Utrecht (UU)
• Het optimaliseren van de prestaties van het verwarmingssysteem in Hal 12 van RAi Amsterdam