Wij, De Pleinmakers, mogen het cultuurhart Berlijnplein ontwikkelen voor de gemeente Utrecht!

De gemeente Utrecht legt de circulaire lat hoog op het Berlijnplein. Met deze mixed-use ontwikkeling in Leidsche Rijn ontstaat er een cultuurhart met landelijke allure. Het consortium De Pleinmakers heeft de tender gewonnen het Berlijnplein te ontwerpen, bouwen en beheren. Het is al een ontmoetingsplek met verschillende culturele, creatieve en maatschappelijke organisaties waar iedereen kan genieten van kunst, cultuur en een kop koffie. Nu wordt het verder gerealiseerd tot een toekomstbestendig cultuurhart met circulaire gebouwen, een divers programma en duurzame pleinen in 2025. En dat in co-creatie met huidige en toekomstige gebruikers en omwonenden. Een plein door iedereen, voor iedereen!

Vandaag hebben wij, De Pleinmakers, de opdracht ondertekend om het cultuurhart Berlijnplein te realiseren. Het consortium bestaat uit ondernemende bouwer Vink Bouw en projectleider Studio R. De ontwerpers zijn INBO, Bureau SLA, Overtreders W, Woonpioniers en BOOM Landscape. Verder maken DWA (duurzaamheid, installaties & bouwfysica), SPIE (onderhoud & installatie), New Horizon (materiaaloogst), Pieters Bouwtechniek (ingenieursbureau), Koen Koch Podiumadvies, DVDL (cultuurstrateeg) en BLOC (co-creatie & proces) het consortium compleet.

Marc Meijer, Senior adviseur bij DWA: “Wij zetten ‘the next step’ in circulariteit. Ik vind het écht een uitdaging dat wij, samen met bouwpartners en gebruikers, zoeken naar nieuwe manieren om duurzaamheid en circulariteit te uiten in het gebouw. Daarbij vertelt het gebouw niet alleen een verhaal bij oplevering, maar ook tijdens het gebruik en bij de nodige veranderingen in de loop van de levenscyclus. Door wijzigingen in gebruik door de tijd heen, door een gebouw die veranderingen kan opvangen met een flexibele opzet én door de reis die materialen door het gebouw maken, zal het gebouw geen definitieve vorm hebben. Het is een dans van de eindige natuurlijke elementen die oneindig worden ingezet.”

De gemeente Utrecht heeft op 18 mei met de vier hoofdhuurders stadslab RAUM, ontwikkelpartner DePlaatsmaker, creatieve broedplaats Kanaal30 en de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) een samenwerkingsovereenkomst ondertekend om de transformatie van het Berlijnplein te verwezenlijken.

Na meerdere dialoogsessies met de gemeente, de huidige huurders en andere stakeholders hebben De Pleinmakers de veeleisende tenderprocedure, waaraan 16 partijen meededen, gewonnen. Opdrachtgever en aanjager van deze ontwikkeling, gemeente Utrecht, is enthousiast door het hoge niveau van circulariteit en duurzaamheid, onze concrete plannen voor co-creatie en samenwerking, het duidelijke procesmanagement en het flexibele ontwerp.

Om drie redenen is dit een bijzonder ambitieus en innovatief project. Ten eerste ontwikkelen we Berlijnplein volledig in co-creatie. We maakten een eerste schetsontwerp, maar gaan nu pas echt het avontuur aan met alle betrokkenen. We verbinden de mensen die het cultuurhart gaan gebruiken met degenen die het maken, en verwezenlijken zo de gemeenschappelijke, hoge ambities. Ten tweede ontwerpen we een cultuurhart dat veel meer soorten gebruikers, programma’s en functies kent dan normaal. Dansen, optreden, werken, ontmoeten en lesgeven: het kan hier straks allemaal. Een publieke ruimte voor de stad voor en met iedereen, want we zijn ons bewust van de diversiteit in deze buurt. Ten slotte zetten we met Berlijnplein een nieuwe standaard in circulariteit en duurzaamheid. We denken volledig in modulariteit, gaan biobased materialen inzetten en starten een eigen materialenbank.

Het cultuurhart Berlijnplein beslaat 9.200 m² en wordt gevormd door verschillende clusters, gebouwen, paviljoens en pleinen. De gebouwen worden met elkaar verbonden door een houten drager en bestaan uit circulaire en hernieuwbare producten zoals hout, geveldelen van gerecycled plastic en biobased materialen.

In een eigen Bureau Berlijnplein gaan de ontwerpers, ingenieurs en ontwikkelaars aan de slag met de gebruikers, buurtgenoten en de co-makers. Op die manier bouwen we aan de interactie tussen gebouw, buitenruimte en de constructieve drager. Deze drager zorgt voor samenhang en nodigt uit tot delen van gebouw en programma. Verschillende gebouwonderdelen kunnen dan op eenvoudige wijze hun eigen circulaire levensloop bepalen en vormgeven. De drager fungeert daarbij als achterwand en ‘stekkerdoos’ voor transformaties over maanden of over jaren. Met de drager worden ook elektriciteit en warmte tussen de gebruikers gedeeld. Zo vindt zowel een programmatische als een energetische uitwisseling plaats. Zonneschoorstenen zorgen daarbij voor passieve verwarming en koeling.

De nieuwbouw met expositie- en presentatieruimtes, studio’s voor dans, theater en muziek, ateliers, horeca en werkplaatsen voor onderwijs en de creatieve industrie moet eind 2025 zijn deuren openen. We kijken ernaar uit jou daar te ontvangen!